Kαρκίνος του προστάτη
Του Δρος Πέτρου Κίτσιου
Τι είναι ο καρκίνος του προστάτη
Ο προστάτης είναι ένα μικρός αδένας,περίπου στο μέγεθος ενός καρυδιού,ο οποίος βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη. Η ανάπτυξη του ελέγχεται από την τεστοστερόνη, την κύρια ανδρική ορμόνη που καθορίζει την ανάπτυξη των ανδρικών χαρακτηριστικών. Το μεγαλύτερο μέρος της τεστοστερόνης παράγεται από τους όρχεις, ενώ ένα μικρό ποσοστό παράγεται από τα δύο επινεφρίδια, τα οποία βρίσκονται ένα στην κορυφή του κάθε νεφρού. Η ορμόνη μπαίνει στο κυκλοφορικό σύστημα και από εκεί κατευθύνεται προς τον προστάτη. Εκεί μετατρέπεται σε διύδροτεστοστερόνη, μια πιο ενεργητική μορφή, η οποία διεγείρει την ανάπτυξη του αδένα. Ο προστάτης σταδιακά μεγαλώνει μαζί με την ηλικία, καταλή γοντας σε συμπτώματα, όπως μείωση της ροής των ούρων και αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης, συχνουρία, νυκτουρία, δυσουρία, δυσχέρεια στην έναρξη της ούρησης κ.λ.π. Συνήθως, αυτή η μεγέθυνση είναι ήπια (όχι καρκινογόνα).
Φυσιολογικά στον καρκίνο του προστάτη, όπως και στο υπόλοιπο σώμα, υπάρχει μια συ νεχής ανακύκλωση των νεκρών κυττάρων, κατά την οποία τα καινούρια αναπληρώνουν τα γερασμένα. Στην περίπτωση του καρκίνου η ισορροπία μεταξύ των καινούριων και των πα-λαιών κυττάρων, παύει να υφίσταται, με πολλά καινούρια να παράγονται και παλαιά να ζουν περισσότερο, καθώς η διαδικασία θανάτου των κυττάρων έχει διαταραχθεί. Η δημιουργία κα-κοήθων κυττάρων είναι γνωστή ως «καρκίνος του προστάτη». Διαφέρουν από την ήπια μορφή υπερτροφίας, στο ότι τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος (δημιουργία μεταστάσεων).

Γενικές Πληροφορίες - Πώς ξαπλώνεται ο καρκίνος του προστάτη
Περί τίνος πρόκειται?
Ο προστάτης σας είναι ένα μικρό όργανο μέρος του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος. Όσο μεγαλώνει στην ηλικία ο άνδρας, ο προστάτης του μπορεί να του δημιουργήσει προβλήματα. Τέτοια προβλήματα μπορούν να είναι δυσκολίες στην ούρηση ή διάχυτο πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα. Υπάρχει όμως και η πιθανότητα το πρόβλημα να είναι και ένας καρκίνος. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο σοβαρός για τους άνδρες. Ένας στους επτά άνδρες θα βρεθεί κατά την διάρκεια της ζωής του, αντιμέτωπος με τον καρκίνο του προστάτη. Και στην Ευρώπη το 1.5-2% των ανδρών πεθαίνουν από τον καρκίνο του προστάτη. Ο καρκίνος του προστάτη είναι η Τρίτη στη σειρά αιτίαθανάτου στους άνδρες.
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη?
Ο καρκίνος του προστάτη στα πρώτα του στάδια δεν προκαλεί κανένα πόνο ή δεν παρουσιάζει άλλα συμπτώματα. Γι’ αυτό η επισήμανση της παρουσίας του δεν μπορεί να γίνει με την αναμονή συμπτωμάτων γιατί τότε θα μπορούσε να είναι αργά. Χρειαζόμαστε κάποιας μορφής προειδοποίησης. Το Ειδικό Αντίγονο του Προστάτη, το γνωστό PSA ( Prostate Specific Antigen ), είναι μια τέτοια προειδοποίηση. Το PSA είναι ένα μόριο που παράγεται αποκλειστικά από τον προστάτη ή τον ιστό του προστάτη. Έτσι ένας φυσιολογικός προστάτης παράγει PSA, του οποίου μικρή ποσότητα χύνεται στη ροή του αίματος από όπου μπορεί, με ένα εργαστηριακό PSA τέστ, να μετρηθεί.
Prostate Specific Antigen
Η μέτρηση του PSA είναι μια πολύ απλή διαδικασία. Ο ιατρός ή κάποιος βοηθός αφού πάρει λίγο αίμα το στέλλει σε αιματολογικό εργαστήριo. Στο εργαστήριo θα μετρηθεί η ποσότητα του PSAκαι το αποτέλεσμα θα σταλεί στον ιατρό σας. Ο ιατρός σας θα κάμει τις συγκρίσεις των αποτελεσμάτων με το PSA ενός μεγάλου αριθμού ασθενών με επιβεβαιωμένη διάγνωση καρκίνου τουπροστάτη και ανδρών που δεν υποφέρουν με του προστάτη για να αποφασίσει αν η δικήσου περίπτωση είναι ανησυχητική. Αλλά το PSA σου θα μπορούσε να είναι ψηλότερο και αν ακόμα ο προστάτης σου είναι διογκωμένος, που είναι μια κοινή ανώμαλη κατάσταση γνωστή σαν καλοήθης υπερπλασία του προστάτη (ΒΡΗ) ή ακόμα, θα ήταν ψηλότερο, και σε περίπτωση που υπάρχει μόλυνση στον προστάτη. Έτσι ένα ψηλό PSA, από μόνο του, δεν αποτελεί απόδειξη ότι υπάρχει καρκίνος του προστάτη.
Πως γίνεται η διάγνωση
του καρκίνου του προστάτη Το τέστ του PSA μοιάζει με τη θερμοκρασία του σώματος, όπου γνωρίζουμε ότι έχουμε ψηλή θερμοκρασία αλλά δε ξέρουμε το γιατί, ή ποιο είναι το σημείο που προκαλεί το πρόβλημα. Εάν ο ιατρός σας έχει λόγο να υποψιάζεται ότι ο λόγος της ανωμαλίας είναι το PSA σας και υποψιάζεται ότι υπάρχει καρκίνος στον προστάτη, θα σας παραπέμψει στον ειδικό για ιστολογική εξέταση (Βιοψία). Ο παθολόγος θα εξετάσει κάτω από το μικροσκόπιο, τα δείγματα των ιστών του προστάτη που έχουν συλλεγεί για τη βιοψία. Είναι ο παθολόγος που θα αποφασίσει αν υπάρχει καρκίνος του προστάτη και αν αυτός ο όγκος είναι επικίνδυνος.
Επεμβαίνω θεραπευτικά στον καρκίνο του προστάτη ή όχι
Εάν τελικά ο ή η ιατρός σου έχει διαγνώσει καρκίνο στον προστάτη θα σε καλέσει να μιλήσετε για να σας προτείνει τη είδος θεραπείας που αρμόζει στην περίπτωση σου. Όλοι οι άνδρες είναι διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο. Έτσι διαφορετικοί είναι και οι καρκίνοι του προστάτη και ακόμα οι μέθοδοι θεραπείας των. Ο ιατρός σου θα επεξεργαστεί τις διάφορες πληροφορίες που έχει για σένα, όπως την ηλικία σου, τις άλλες παθήσεις σου που πιθανόν να έχεις, τα μελλοντικά σου σχέδια και άλλα. Με όλες αυτές τις πληροφορίες κατά νουν, εσύ τελικά θα αποφασίσεις, αφού βέβαια συζητήσεις το θέμα με την οικογένεια σου και φίλους, για τι απόφαση που θα πάρεις.
Θεραπεία του καρκίνου του προστάτη
Ναι, ο καρκίνος του προστάτη θεραπεύεται, αν βέβαια διαγνωστεί έγκαιρα. Για να διαπιστωθεί η ύπαρξη του ενωρίς πρέπει να τον ψάξουμε. Μελέτες που έγιναν στην Ευρώπη έδειξαν ότι χρησιμοποιώντας σαν πρώιμη ένδειξη το PSA οδηγεί σε μείωση των θανάτων από τον καρκίνο του προστάτη και λιγότερους ασθενείς του καρκίνου του προστάτη με μεταστάσεις σε άλλα όργανα του σώματος. Αυτά είναι πράγματι πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι γνωρίζουμε πως πολλές περιπτώσεις καρκίνου που ανακαλύπτονται με την εξέταση του PSA, είναι αμελητέοι και δεν χρειάζονται καθόλου θεραπεία. Οι παρενέργειες που προκαλούνται κατά την διάρκεια της θεραπείας θα μπορούσαν να έχουν καθόλου ευχάριστες παρενέργειες. Σεξουαλική ανικανότητα και γενική αδυναμία είναι μερικές από αυτές, γι’ αυτό σκεφτείτε καλά πριν αποφασίσετε πως προχωράτε.
Τι μπορείτε να κάνετε?
Πρώτα απ’ όλα, μάθετε περισσότερα για τον προστάτη σας, γιατί ένας καλά πληροφορημένος άνδρας μπορεί να πάρει τις σωστές αποφάσεις. Μετά είναι η ηλικία σας και το γενεαλογικό σας δέντρο. Αν είστε ένας νέος, νεότερος από σαράντα χρόνων, δεν πρέπει να ανησυχείτε. Στην ηλικία αυτή ο καρκίνος του προστάτη είναι ουσιαστικά άγνωστος. Σχετικά με την οικογένεια σας, υπάρχει μια γενετική σύνδεση. Αν ο πατέρας σας, ο αδελφός σας ή ο παππούς σας είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του προστάτη σε μικρή ηλικία και πιθανόν να έχουν χάσει τη ζωή τους από αυτόν, τότε έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιαστεί και σε σας σε μικρή σχετικά ηλικία. Αν αυτή είναι η περίπτωση σας, τότε πρέπει να κάνετε το πρώτο σας τέστ PSA στα σαράντα. O ιατρός σας, βασισμένος στα αποτελέσματα της εξέτασης σας αυτής θα σας υποδείξει πότε να κάνετε το δεύτερο τέστ, σε ένα χρόνο ή ακόμα και σε πέντε χρόνια. Αν δεν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, θα μπορούσατε να κάμετε το πρώτο σας PSA τέστ στα πενήντα σας. Και πάλιν ο ιατρός σας θα σας ορίσει το επόμενο τέστ βασισμένος στα αποτελέσματα του πρώτου τέστ.
Πώς εξαπλώνεται ο καρκίνος του προστάττη
Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να εξαπλωθούν προς τα έξω με άμεση ανάπτυξη τους σε γειτονικά μέρη του σώματος, μέσω της κάψας του αδένα, όπως στις σπερματοδόχες κύστεις και την ουροδόχο κύστη. Μερικές φορές μπορεί να εξαπλωθούν μέσω του κυκλοφορικού συστήματος και στη συνέχεια να εμφυτευτούν και να πολλαπλασιαστούν στα κόκαλα της σπονδυλικής στήλης. Τέλος, τα κύτταρα μπορούν να εξαπλωθούν και μέσω των λεμφαδένων, για να αδειάσουν τελικά πίσω στο κυκλοφοριακό σύστημα. Γι’ αυτό, οι λεμφαδένες μπορούν να προσβληθούν από καρκινικά κύτταρα στην προσπάθεια τους να καθαρίσουν την λέμφο.
Στην Κύπρο ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους των ανδρών και προσβάλλει γύρω στους 300-350 ασθενείς κάθε χρόνο. Ένας άνδρας έχει 10% πιθανότητα να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη και 2% να πεθάνει από αυτόν. Πράγματι, είναι μάλλον απίθανο ένας άνδρας να ζήσει πολλά χρόνια, χωρίς να παρουσιάσει καρκίνο του προστάτη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να παρουσιαστούν και ενοχλήσεις. Έτσι, πάρα πολλοί πεθαίνουν, χωρίς να έχουν διαγνωστεί κατά τη διάρκεια της ζωής τους, επειδή ποτέ δεν είχαν εκδηλώσει οποιαδήποτε συμπτώματα.
Αίτια
Σίγουρη απάντηση στο ερώτημα αυτό, δεν υπάρχει. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι θα μπορούσαν να αυξήσουν την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη. Πρώτου βαθμού συγγενείς ασθενών με καρκίνο του προστάτη έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν την ασθένεια οι ίδιοι, ιδιαίτερα αν ο αδελφός ή ο πατέρας είχαν προσβληθεί από την ασθένεια. Ο καρκίνος του προστάτη είναι πιο συχνός στους Αφρο Αμερικανικούς λαούς και πιο σπάνια στην Κίνα. Υπάρχει, επίσης, μια συσχέτιση με ανθρώπους που ζουν σε αστικές περιοχές και είναι εκτεθειμένοι στη μόλυνση της ατμόσφαιρας, καθώς και με αυτούς που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες λιπαρών ουσιών.
Συμπτώματα
Τις πιο πολλές φορές δεν υπάρχουν συμπτώματα που να συνδέονται με τα αρχικά στάδια του καρκίνου του προστάτη. Καθώς η ασθένεια προοδεύει και ο όγκος μεγαλώνει, μπορεί να πιέζει την ουρήθρα, η οποία περνά μέσω του αδένα, εμποδίζοντας τη ροή των ούρων κατά την ούρηση. Σε αυτή την περίπτωση, πιθανόν ο ασθενής να παρατηρήσει κάποια αδύνατη και διακοπτόμενη ροή των ούρων, η οποία να χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια. Επίσης, αφού ουρήσει, ίσως να εξακολουθεί να έχει το αίσθημα ημιτελούς κένωσης της κύστεως, συχνουρία, δυσουρία, νυκτουρία κ.λ.π. Ωστόσο, αυτά δεν είναι συμπτώματα ειδικά του καρκίνου του προστάτη, αφού παρουσιάζονται πιο συχνά στις περιπτώσεις φυσιολογικής μεγέθυνσης του αδένα (υπερτροφία).
Αίμα μέσα στο σπερματικό υγρό, ίσως να είναι σημάδι καρκίνου του καρκίνου του προστάτη, ωστόσο και πάλι είναι ένα συχνό φαινόμενο, το οποίο δεν συνδέεται απαραίτητα με κακοήθεια. Εάν ο όγκος έχει εξαπλωθεί στα κόκαλα, mίσως προκαλέσει πόνο. Το πιο κοινό σημείο για να παρουσιαστεί αυτό είναι συνήθως η σπονδυλική στήλη. Συνήθως, ασθενείς με συμπτώματα όπως αυτά που έχουν αναφερθεί προηγουμένως, επισκέπτονται τον παθολόγο ή τον οικογενειακό τους γιατρό. Ακολούθως, και μετά από τις προκαταρκτικές εξετάσεις, ασθενείς με υποψία καρκίνου του προστάτη παραπέμπονται στον ουρολόγο. Αυτός, κρίνοντας από τα συμπτώματα και τις εργαστηριακές εξετάσεις, θα αποφασίσει και θα διενεργήσει βιοψία του προστάτη (συνήθως ανώδυνη διαδικασία). Μετά την μικροσκοπική εξέταση του δείγματος της βιοψίας και εφόσον η διάγνωση είναι καρκίνος, η περαιτέρω θεραπεία θα αποφασιστεί από κοινού με τον ακτινοθεραπευτή ογκολόγο. Η θεραπεία εξαρτάται αποκλειστικά από το στάδιο της νόσου, σε συνδυασμό με τη γενική κατάσταση του ασθενούς και την ηλικία. Η προτίμηση του ασθενούς λαμβάνεται πάντοτε υπόψη στην επιλογή θεραπείας.

Πως αντιμετωπίζει κάποιος τη διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη μπορεί να αλλάξει τη ζωή τόσο του ίδιου του ασθενή, όσο και της οικογένειας τους. Είναι φυσικό σε ορισμένες στιγμές οι ασθενείς και τα αγαπημένα τους πρόσωπα να νοιώθουν φοβισμένοι, θυμωμένοι ή καταθλιπτικοί. Αυτές είναι οι φυσιολογικές αντιδράσεις για τους ασθενείς και οι περισσότεροι μπορούν να βοη-θηθούν όταν μοιράζονται τις ανησυχίες τους και τα συναισθήματα τους με κάποιους άλλους. Οι ασθενείς, ίσως να νιώσουν πιο άνετα συζητώντας τα προβλήματα τους με άλλους ασθενείς που πάσχουν από την ίδια ασθένεια. Ωστόσο, πρέπει να βάλουν καλά στο μυαλό τους, ότι ποτέ δεν μπορούν να υπάρξουν δύο ασθενείς ή δύο όγκοι οι ίδιοι. Ο προσωπικός γιατρός του κάθε ασθενή είναι το καταλληλότερο άτομο για να του εξηγήσει την κατάσταση τους για να αποφύγει ασήμαντα πράγματα που οδηγούν σε θλιβερές και ανησυχητικές σκέψεις. Παρόλο που ο καρκίνος του προστάτη είναι σοβαρή ασθένεια, μπορεί κάποιος να την χειριστεί πάρα πολύ αποτελεσματικά ή να την θεραπεύσει εάν αντιμετωπισθεί γρήγορα.